محدودیت‌های صادرات غلات، زیان‌بار هستند

به گزارش کشاورزان پرس به نقل از ورلد گرین، فعالان بازار محلی در مارس 2020 مدعی شدند كه محدودیت‌های صادراتی قزاقستان ممكن است منجر به گرسنگی همسایگان این كشور شود. حالا با گذشت بیش از یك سال از شیوع همه‌گیری، از آن‌جا که محدودیت‌های صادراتی جدید پیوسته قیمت‌ها را افزایش می‌دهد، ترس از امنیت غذایی در برخی كشورها همچنان ادامه دارد.
ماکسیم رشیتنیکوف، وزیر توسعه اقتصادی روسیه در جلسه‌ای که به تازگی برگزار شد، بیان کرد: وزارت توسعه اقتصادی روسیه اخیراً پیشنهادی برای وضع مالیات صادرات گندم 25 یورو (30 دلار) از 15 فوریه تا 30 ژوئن به دولت ارائه کرده است.
سهمیه پیشنهادی برای مدت مشابه، 5/17میلیون تن تعیین شده که 5/2 میلیون تن بیشتر از طرح‌های اولیه است. بیشتر از این سهمیه، کالاهای صادراتی مشمول 50 درصد مالیات می‌شوند، نه کمتر از 100 یورو (125 دلار) در هر تن. رشیتنیکوف همچنین توضیح داد که سهمیه‌ها برای تثبیت وضعیت قیمت در بازار غلات داخلی که اخیراً دچار افزایش قیمت‌ شده، مورد نیاز هستند.
آرکادی زلوچفسکی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان غلات روسیه گفت: انتظار می‌رفت که روسیه 51 میلیون تن غلات از جمله 40 میلیون تن گندم در فصل 2021-2020 صادر کند اما مالیات صادراتی مطرح شده، احتمالاً این ارقام را محدود خواهد کرد.
با توجه به مالیات صادرات مطرح شده، توان رقابتی غلات روسی در بازار جهانی کمتر می‌شود. به عنوان مثال، در مناقصه مرجع عمومی تأمین کالا (GASC) در مصر، صادرکنندگان گندم روسیه برای اولین بار در طول 6 ماه گذشته به برخی از تأمین‌کنندگان اوکراین و رومانی باختند. تحلیلگران روسی اظهار کردند که گندم روسی همیشه از نظر قیمت قابل توجه بوده است اما اکنون گران‌تر از گندم سایر کشورهای اروپای شرقی است که این یک علامت هشداردهنده است.
گرچه قزاقستان و اوکراین هیچ سهمیه‌ای اعلام نکرده‌اند اما احتمال دارد ذخایر غلات در آسیای مرکزی بسیار کمیاب شود که این موضوع مشکلات جدی را برای برخی از اقتصادهای محلی به دنبال خواهد داشت.

ترکمنستان با کمبود غلات، دست و پنجه نرم می‌کند
بر اساس گزارش ابتکار عمل ترکمن برای حقوق بشر مستقر در وین (TIHR)، فعالیت‌های برداشت محصول در سال 2020 در ترکمنستان بسیار متشنج شده بود زیرا دولت مجبور بود مامورین قانون را برای برداشت غلات مستقر کند تا کشاورزان نتوانند غلات را مخفی کنند.  
فرید توخباتولین، سخنگوی TIHR گفت: درست قبل از آغاز کار برداشت، مقامات منطقه‌ای، پلیس و کارکنان اداره مالیات در حالی از مزارع دیدن می‌کردند و ماشین‌آلات خود را می‌راندند که آن‌ها را تعطیل کنند تا غلات در نهایت در انبارهای دولتی ذخیره شود.
دولت همچنین در مبارزه با کمبود غلات، به مزارع دولتی دستور داد که تولید غلات را نسبت به سال قبل افزایش دهند در حالی که کشاورزان محلی مدعی شدند اهداف تعیین شده از سوی دولت در بیشتر موارد غیرواقعی بوده است.
قربان‌قلی بردی‌محمدف، رئیس جمهور ترکمنستان، در صحبت با کشاورزان تأکید کرد که محصول غلات می‌تواند به طور متوسط به 5/4 تن در هکتار افزایش پیدا کند، اگرچه رقم واقعی بین 7/3 تا 8/3 تن است. در سال 2020، ترکمنستان 4/1 میلیون تن گندم جمع‌آوری کرد و در سال‌های گذشته، مقامات دولتی تقاضای داخلی را 6/1 تا 7/1 میلیون تن تخمین زده بودند.
شهروندان محلی با کمبود غذا که به وضعیت بازار داخلی غلات مرتبط است، غریبه نیستند. در سال 2017، مقامات مجبور شدند به طور موقت شهروندان را از خرید بیش از 50 کیلوگرم آرد برای هر خانوار در ماه منع کنند. در آن زمان ترکمنستان با کمبود غذا دست و پنجه نرم می‌کرد زیرا برداشت غلات داخلی به کمترین میزان خود یعنی یک میلیون تن رسیده بود. با این حال، برداشت نسبتاً خوب غلات و کنترل بی‌سابقه دولت بر مزارع غلات در این فصل، مانع بروز مشکلات صنایع غذایی و به طور کلی اقتصاد نشده است. نرخ ارز بانک مرکزی ترکمنستان در 5 سال گذشته 5/3 منات به ازای یک دلار آمریکا باقی مانده است اما در بازار سیاه نرخ، ارز 25 منات به ازای هر دلار آمریکا، یعنی بالاترین رقم است که باعث تورم می‌شود و شهروندان را از همیشه فقیرتر می‌کند.
در ماه می 2020، دولت برای تضمین حداقل مقداری از امنیت غذایی مردم، یک سیستم استمپ غذایی ارائه کرد. مقامات نیز در مورد آنچه رسانه‌های مستقل آن را بحران غذایی کامل توصیف می‌کنند، سکوت کردند. با این حال، فعالان بازار محلی تخمین زده‌اند که در سال 2020 تا 35 درصد از جمعیت محلی ممکن است دچار کمبود غذا شده باشند.
ناتالیا خاریتونوا، کارشناس مرکز تحقیقات بین‌المللی بحران گفت: قزاقستان، ایران و روسیه که در گذشته با تأمین مواد غذایی اضطراری، ترکمنستان را نجات می‌دادند، به دلیل همه‌گیری کرونا دیگر این امکان را ندارند یا اکنون از این مواد غذایی استفاده دیگری می‌کنند به طوری که  تاجیکستان و قرقیزستان نیز نیازمند هستند.

تاجیکستان و قرقیزستان برای قحطی آماده می‌شوند!
در آسیای میانه هم کشورهای دیگری مشکلات عظیم اقتصادی را تجربه می‌کنند که گفته می‌شود در کنار موانع تجاری در بازار جهانی، می‌تواند هزاران خانوار را در آستانه گرسنگی قرار دهد.
پايراو چونشارويف، اقتصاددان تاجيك می‌گوید: ما براي واردات برخي محصولات به ارز نياز داريم. ارزش واردات سه برابر ارزش صادرات است و ما در سال، 3 میلیارد دلار کمبود ارز داریم. کمبود ارز با معاملات مهاجران جبران می‌شود که این یعنی امنیت غذایی به این انتقال وابسته است.
میلیون‌ها شهروند ترکمنستانی، تاجیکستانی، قرقیزستانی و ازبکستانی، عمدتا در روسیه در صنعت ساخت و ساز و خرده‌فروشی مواد غذایی کار می‌کنند. در تاجیکستان، معاملات مهاجران در سال 2019 بالغ بر 7/2 میلیارد دلار یا 4/33 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور بوده است. با این حال به خاطر بیماری کرونا، تعداد قابل ملاحظه‌ای از مهاجران مجبور شدند به خانه‌هایشان بازگردند که این امر منجر به کاهش گردش پول شد.
به گفته رادیو Aztytyq، گوشت و کره اکنون در تاجیکستان به عنوان کالاهایی تجملاتی محسوب می‌شوند زیرا این کشور با افزایش شدید قیمت روبه‌رو است. قیمت برخی از مواد غذایی نزدیک به 30 درصد افزایش یافت که ناشی از افزایش قیمت غلات و علوفه بود. این کابوسی برای برخی از فقیرترین کشورهای جهان است، در حالی که طبق محاسبه برنامه جهانی غذا، 47 درصد از مردم با درآمد کمتر از 33/1 دلار در روز زندگی می‌کنند و تقریباً 30 درصد از آن‌ها به طور مداوم دچار کمبود غذا هستند.
در طی 9 ماه اول سال 2020، تاجیکستان 650 هزار تن گندم وارد کرد که بیشتر آن از روسیه و قزاقستان تامین شد. فعالان بازار محلی نگران سهمیه‌های صادراتی جدید در سال 2021 هستند.
به گفته یک کشاورز تاجیک، سیاست‌های حمایت از تولید داخلی روسیه، باعث فروکش کردن بازارهای داخلی آن‌ها می‌شود اما بازار غلات در منطقه را بیش از پیش گرم می‌کند؛ قیمت صادرات به دلار افزایش می‌یابد اما در تاجیکستان قیمت‌ها به دلیل کاهش ارزش پول جهش می‌کنند و از آن‌جایی که دولت نمی‌داند چه کار کند، این امر شدیدا بر همه تأثیر می‌گذارد زیرا بودجه ملی دولت کاهش یافته و آن‌ها نمی‌توانند به میلیون‌ها نفر در مرز گرسنگی کمک کنند.

تحقیقات واحد اطلاعات اکونومیست نشان داد که قبل از همه‌گیری کرونا، متوسط شهروندان تاجیکستان به طور میانگین فاقد 223 کالری مکفی در روز بودند. در مقایسه، این رقم در کشور همسایه‌شان ازبکستان، تنها 43 کالری و در قزاقستان 17 کالری است.
دولت قرقیزستان برای مقابله با مشکلات مشابه بسیار، از برنامه‌های خود برای افزایش برداشت داخلی غلات تا یک میلیون تن برای تأمین تقاضای داخلی خبر داد.
 ارکینبک چودویف، وزیر کشاورزی قرقیزستان در یک کنفرانس خبری در سال 2020 گفت: در سال 2020  قصد داریم 700 هزار تن غلات جمع‌آوری کنیم و امیدواریم در سال‌های آینده این عدد را به یک میلیون تن برسانیم. به همین دلیل در نظر داریم اراضی قابل کشت را به  300 هزار هکتار گسترش دهیم.
با این حال، کمیته شرکت‌های تولید آرد قرقیزستان هشدار داد که وابستگی به غلات وارداتی در این کشور در سال 2019 نزدیک به 60 یا 70 درصد بود و چنین وضعیتی، بسیار خطرناک بود زیرا می‌توانست منجر به قحطی شود.
رستم گانوشف، رئیس کمیته شرکت‌های تولید آرد قرقیزستان اظهار کرد: حتی در زمان اتحاد جماهیر شوروی که مجازات سرقت غلات، اعدام بود هم هدف تولید یک میلیون تن غلات هرگز به وقوع نمی‌پیوست و این اظهارات چیزی جز پوپولیسم نیست.
اقتصاد قرقیزستان با چالش‌هایی مشابه با ترکمنستان و تاجیکستان روبه‌رو است یعنی تورم گسترده و قیمت‌های سرسام‌آور تقریباً تمام محصولات غذایی روی قفسه‌های فروشگاه‌ها! همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که بیماری کرونا می‌تواند کشاورزی در ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان را به خطر بیندازد زیرا همه این کشورها به شدت به کود، دانه‌ها و تجهیزات وارداتی وابسته هستند و ارز دیگری برای پرداخت آن‌ها ندارند.

ازبکستان بهتر مقابله می‌کند
ازبکستان، بزرگترین واردکننده غلات در آسیای میانه است. این کشور سالانه 5 میلیون تن دانه تولید و 5/2 میلیون تن وارد می‌کند. براساس اظهارات مقامات این کشور، ازبکستان تاکنون کرونا را نسبتا خوب مدیریت کرده و از افزایش فقر، قفسه‌های خالی مواد غذایی یا استفاده از استامپ غذا جلوگیری کرده است. دولت ازبکستان با جمع‌آوری سهام کلان قبل از همه‌گیری کرونا و معافیت واردات تمام مواد غذایی از مالیات بر ارزش افزوده از آوریل 2020، افزایش قیمت مواد غذایی در بازار داخلی را محدود کرده است. با این حال، قیمت مواد غذایی این کشور در ژانویه-اکتبر سال 2020 باز هم 26 درصد جهش داشته است.
شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان به تازگی در جلسه دولت گفت: اگر امروز اقدامات لازم را انجام نداده و سیستم فعلی را تغییر ندهیم، در زمستان و بهار، اوضاع پیچیده‌تر خواهد شد.