یک کارشناس اقتصادی گفت:

امنیت غذایی هر کشوری در گرو تقویت بخش کشاورزی است

"این فرض غلط در رابطه با مصرف آب که 90 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی استفاده می‌رسد، عمدتا یکی از معضلات مهم در کشور است" این بخشی از صحبت‌های « امین محمودی»، کارشناس کشاورزی و امنیت غذایی و پژوهشگر اندیشکده اقتصاد مقاومتی در گفت و گو با کشاورزان پرس در خصوص مدیریت منابع آبی و چالش‌های مربوط به این حوزه است.

امین محمودی کارشناس اقتصاد غذایی در خصوص دلایل کاهش ذخیره آب باران در کشور اظهار کرد: در ایران فقط از ۳۰ درصد آب حاصل از بارندگی در بخش های شرب و کشاورزی و صنعتی استفاده و ۷۰ درصد مابقی آن تبدیل به روان آب و یا تبخیر می شود و ما هیچ بهره ای از آن نمی بریم.

وی افزود: این مقدار آب بارانی که در کشور هدر می رود حدود ۳ برابر متوسط جهانی است و متاسفانه به دلیل عدم انجام عملیات آبخیزداری (انتقال آب ناشی از بارندگی از مبدا بارش به زیرزمین)، در حال حاضر کشور با بحران آبی مواجه شده است.

محمودی با اشاره به بهره گیری از تکنولوژی های نوین در بخش کشاورزی، ابراز کرد: طی سال های اخیر بهره گیری از تکنولوژی های نوین در عرصه کشاورزی رشد چشمگیری داشته و در ایران هم برخی از این تکنولوژی ها داخلی سازی و به کار گرفته شدند، اما هنوز آنطور که باید استفاده از این شیوه نوین در بین کشاورزان رواج چندانی پیدا نکرده و جای کار بیشتری دارد.

این کارشناس امنیت غذایی گفت: با توجه به اینکه در دوران کم آبی به سر می بریم و به واسطه آن منابع آبی در وضعیت بحرانی قرار دارند، برخی مدعی هستند که با استفاده کمتر از منابع آبی در بخش کشاورزی و محدود کردن کشاورزی، می توان این کمبود در بخش شرب را جبران کرد که این تصور غلطی است چرا که تامین امنیت غذایی هر کشوری در گرو تقویت بخش کشاورزی آن است و هر کشوری که امنیت غذایی نداشته باشد، ناامن تلقی می شود. بنابراین بهتر است با انجام عملیات آبخیزداری و بهره گیری از شیوه های مدرن کشاورزی به رونق صنعت کشاورزی و جلوگیری از هدررفت منابع آبی کمک کرد.

پژوهشگر اندیشکده غذایی افزود: این فرض غلط در رابطه با مصرف آب که 90 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد، عمدتا یکی از معضلات مهم در کشور است؛ متأسفانه ما آمارهای دقیقی دراین حوزه نداریم اما به تازگی طبق آمار وزارت نیرو،مشخص شده که حدود 64 درصد از آب مورد نیاز کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و عمدتا این آب‌ها از طریق لوله‌های فرسوده آب به دل زمین می‌روند و اصلا برای کشاورزی استفاده نمی‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: در فناوری های جدید کشت از سنسورهایی برای اندازه گیری میزان رطوبت خاک و زمان دقیق و درست آبیاری استفاده شده که بهره گیری از آن در کشور می تواند باعث کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی شود که انقلاب بزرگی در این حوزه تلقی می شود. همچنین سیستم های آبیاری جدید از این امکان برخورداند که به کشاورز هشدار دهند محصولات کشاورزی در خطر هستند و با اینکار از میزان دورریختگی محصولات کاهش و به افزایش امنیت غذایی کشور کمک کنند.

محمودی گفت: با توجه به اینکه رواج شیوه های نوین آبیاری در کشور هزینه بر بوده و ممکن است کشاورزان توان مالی کافی برای خریداری تجهیزات پیشرفته و استفاده از تکنولوژی های نوین را نداشته باشند، بهتر است دولت (به خصوص وزارت جهاد کشاورزی) تسهیلات ویژه ای به این بخش اختصاص دهد تا از محل آن، تکنولوژی های جدید آبیاری در دسترس کشاورزان قرار گیرد و با ترویج استفاده از آن، سطح امنیت غذایی ایران افزایش یابد.

این کارشناس کشاورزی گفت: متاسفانه با وجود اقداماتی که در زمینه اصلاح شیوه کشت و جایگزینی شیوه های مدرن با سنتی صورت گرفته، هنوز هم بسیاری از کشاورزان ایران به روش های ابتدایی کشاورزی می کنند و لازم است هر چه سریعتر اقداماتی برای ترویج کشاورزی مدرن در مناطق مختلف کشور صورت گیرد و آموزش های لازم به کشاورزان داده شود تا از محل آن، هم از هدررفت منابع آبی جلوگیری شود و هم هزینه های کشت کاهش و کیفیت محصولات تولیدی افزایش یابد.

پژوهشگر اندیشکده اقتصاد مقاومتی افزود:از طرف دیگر از صد درصد مجموع بارندگی‌هایی که در کشور ما اتفاق می‌افتد، 70 درصد بارندگی‌ها به دلایل مختلف نظیر تبخیر آب‌ها، رودهای مرزی و دریای مرزی ( خلیج فارس) از کشور خارج می‌شود. ما سدسازی‌های زیادی داشته‌ایم و به همین دلیل آب پشت این سدها می‌ماند و ناخودآگاه تبخیر و از کشور خارج می‌شود، یعنی ما با 30 درصد آب باقی مانده در کشور، آب کشاورزی، صنعت و شرب مورد نیاز 85 میلیون ایرانی را تأمین می‌کنیم.

وی گفت:اما بهترین اقدام جهت ذخیره‌سازی آب چه اقدامی است؟ کشورهای توسعه یافته از 200 سال پیش مانند آمریکا،کانادا، روسیه،هندوستان، چین و حتی کشورهایی نظیر افغانستان و پاکستان به سمت اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری رفته‌اند. این روش تعریف ساده‌ای دارد؛ هر روشی که ما بتوانیم آب ناشی از بارندگی را در مبادی بارش به دل سفره‌های زیرزمینی هدایت کنیم به نحوی که تبخیر نشوند و بر روی زمین ایجاد سیلاب نکند، آبخیزداری نامیده می‌شود. با این روش آب به زیر زمین می‌رود و در فصول گرم قابل استفاده است؛ این روش زمان بر بوده و معمولا 10سال زمان می‌برد که به نتیجه برسد. ما از سال 1395 با توجه به پول‌های کمی که توسط صندوق توسعه ملی، برای این منظور ذخیره شد، اقدام دیگری در جهت آبخیزداری و آبخوان داری صورت نداده‌ایم. در حالیکه کشورهای توسعه یافته از قرن‌ها پیش در این زمینه فعال بوده‌اند.

آبخیزداری