کشاورزی گیلان نیازمند بروزرسانی باغداری است

باغات فندق را دریابیم

«محمود هوشیار فرد» پژوهشگر و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه نباید اجازه دهیم نفس باغ‌داری سنتی فندق به شماره بیفتد، افزود: اقتصاد شهرهای فندق خیز گیلان خصوصاً رودسر، املش و سیاهکل عمدتاً وابسته به فندق کاری است.

وی تأکید کرد: باغداری فندق مهم‌ترین بخش از فعالیت‌های اقتصادی این نواحی است، به طوری که اگر باغات فندق از بین بروند و یا عملکرد اقتصادی نداشته باشند، با آب و خاک و توپوگرافی فعلی تقریباً هیچ محصول دیگری قابل جایگزینی با محصول فندق در منطقه اشکورات نیست.

این پژوهشگر با بیان اینکه فندق به عنوان آخرین محصول باغبانی قابل کشت در بیشتر مناطق فندق‌خیز کشور و خصوصاً گیلان است، اظهار کرد: فندق گیلان عمدتاً یک محصول سالم است که حداقل کودهای شیمیایی و سموم حشره کش برای پرورش آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان فندق در استان‌های فندق کاری کشور، خصوصاً گیلان برای سیاست گذاری‌های آتی مطلوب است.

وی با اشاره به اینکه زمانی می‌توانیم ادعا کنیم که فندق کاری یا باغداری فندق یک باغداری پایدار است که به لحاظ اکولوژیکی مناسب و از نظر اقتصادی توجیه پذیر و از نظر اجتماعی مطلوب باشد، ادامه داد: هر باغدار به آسانی می‌تواند تشخیص دهد که باغ فندق او سود آور است یا خیر. اگر سود ناخالص باغدار بر اساس اطلاعات دو سال قبل، کمتر از ۷۰ درصد درآمد باشد، باید روش‌های باغداری خود را اصلاح کند زیرا با ادامه روند گذشته باعث هدر دادن منابع آب و خاک می‌شود.

هوشیار فرد با بیان اینکه به هر حال موضوع غیرقابل جایگزین بودن اراضی زیر کشت فندق برای کشت سایر محصولات، موقعیت ویژه ای را در اقتصاد کشاورزی گیلان و کشور برای این محصول فراهم آورده است، اضافه کرد: تولید فندق سبب شده که مناطق فندق کاری گیلان از قابلیت گردشگری (اگرواکوتوریستی) بالایی برخوردار شوند. لذا، حفظ باغات موجود فندق یک ضرورت است.

مشکل کم آبی تهدیدی جدی برای باغات کشور

این پژوهشگر ادامه داد: طبقه بندی منطقه‌ای استان‌های فندق خیز کشور از لحاظ مواردی چون ویژگی‌های آب و هوایی، خاک، مقدار تولید محصول فندق، مصرف داخلی هر استان از محصول فندق و جمعیت، تحت اجرای سیاست‌های حمایتی از محصول به صورت منطقه‌ای قرار گیرد. زیرا در چنین شرایطی است که سیاست‌های حمایتی متناسب با نیاز مناطق فندق کاری بوده و نظارت بر اجرای سیاست‌ها نیز دقیق‌تر و آسان‌تر خواهد شد.

هوشیار فرد مشکل کم آبی را تهدیدی جدی در باغات کشور خصوصاً باغات دیم سنتی دانست و افزود: طی سال‌های اخیر افزایش هزینه‌های تولید (نهاده‌ها)، مخاطرات طبیعی و آفات و بیماری‌ها و کاهش درآمد تولیدکنندگان فندق مشکلات بسیاری نظیر کاهش انگیزه تولید و کاهش سودآوری را برای فندق کاران در برداشته است.

وی اضافه کرد: در باغداری سنتی تولید کنندگان به آن دسته از عملیات مدیریتی متکی هستند که به نهاده‌های بیرونی یا خارج از باغ مانند کودها یا آفت کش‌های شیمیایی مربوط می‌شود. تغییرات اقلیمی باعث کاهش میزان بارش‌ها و بارش‌های غیر منظم شده و در این ارتباط با توجه به این که درختان فندق سرمایه باغداران به حساب می‌آیند، بروز خشکسالی سرمایه باغداران را در معرض خطر قرار داده است. گرچه اثرات خشکسالی و کم آبی در باغات نسبت به محصولات زراعی ظاهراً دیرتر نمایان می‌شود ولی خسارت‌های ناشی از خشکسالی و کم آبی در باغات بیشتر از محصولات زراعی است.

محقق و پژوهشگر حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه باغات فندق با ساختار سنتی بیشترین آسیب را از خشکسالی می‌بینند، گفت: از راه‌های حفظ باغات سنتی فندق اصلاح ساختار آن‌ها یعنی جوان سازی، اصلاح رقم و تراکم کاشت درختان و سیستم آبیاری باغات سنتی است. همچنین تقویت حوضچه‌های آبگیر تأمین کننده آب باغات، ایجاد سیستم آبیاری قطره‌ای، تغذیه مناسب درختان، مدیریت بهسازی کف باغات برای باغات راهکاری برای مقابله با خشکسالی است و با این کار می‌توان باغات را در سال‌های بعد بهتر حفظ کرد.