دبیر انجمن تولیدکنندگان بذر در گفت‌وگو با کشاورزنا به نقل از روستانیوز:

واردات بذر سبزی و صیفی با ارز نیمایی قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهد

تولید بذر به‌عنوان نهاده پایه و مؤثر برای کشت محصولات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی اهمیت بسیاری دارد. به‌گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، سالانه ۷۵میلیون یورو بابت واردات بذر از کشور خارج می‌شود و هرچند از سال۹۲ کشور توانسته‌ در تولید بذر گندم و جو به خودکفایی برسد، اما در تأمین بقیه بذور به‌ویژه بذر سبزی و صیفی‌ وابسته به واردات هستیم که با توجه به بالارفتن قیمت ارز و افزایش هزینه واردات، افزایش قیمت محصول نهایی هم دور از انتظار نیست.

دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان بذر اصلاح‌شده گندم و جو معتقد است برداشته‌شدن ارز دولتی واردات بذر تأثیر بسیاری بر قیمت‌ها گذاشته و باعث افزایش قیمت بذور وارداتی شده. وی می‌گوید با حذف ارز دولتی واردات بذر سبزی و صیفی قیمت آن‌ها در سال بعد ۳۰۰ تا ۳۵۰درصد رشد می‌کند و همین مقدار هم روی قیمت این محصولات تأثیر خواهد گذاشت. در ادامه سیروان اردلان جنبه‌های دیگر از وضعیت بذر در کشور و آینده آن را برای ما تشریح می‌کند.

وضعیت تولید بذر در کشور چگونه است و در تولید کدام بذور خودکفا هستیم؟
تولید بذر ابتدا در اختیار شرکت خدمات حمایتی کشاورزی بود که تولید در استان‌های مختلف را پیگیری می‌کرد، اما براساس اصل۴۴ قانون اساسی، از سال۸۱ این امر به بخش خصوصی واگذار و به‌تدریج اختیارات این بخش بیش‌تر شد. خوش‌بختانه وضعیت تولید در سال‌های اخیر خوب بوده است و شاهد جهش تولید ۵۰درصدی در تولید بذور بوده‌ایم؛ به‌طوری‌که در سال۹۲، ۲۲۰هزارتن تولید بذر گندم و جو داشتیم که این میزان امسال به ۵۲۰هزار تن رسیده است و خوش‌بختانه در این بخش توانستیم به خودکفایی برسیم، اما در سایر بذور به‌ویژه بذر سبزی و صیفی‌جات بیش از ۸۰درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. 
 
اخیراً وزیر جهاد کشاورزی با بیان این‌که در تولید بذر سبزی و صیفی‌جات غفلت کردیم، از خودکفایی در این بخش تا سال۱۴۰۰ سخن گفته است. با توجه به این‌که بیش از ۸۰درصد بذر سبزی و صیفی‌جات وارداتی است، آیا امکان خودکفایی طی یک‌سال امکان‌پذیر است؟
امیدوارم این اتفاق بیفتد و در بخش سبزی و صیفی‌جات نیز مانند گندم و جو از واردات بی‌نیاز شویم، اما قبل از این‌که به میزان مصرف و خودکفایی بپردازیم، لازم است به‌دنبال تحقیق و توسعه باشیم و از کشورهای موفق الگوبرداری کنیم و ببینیم دلیل این غفلت چه مواردی بوده؛ شاید به آن موارد توجه نشده و امکانات و ابزار لازم در اختیار نبوده است. از طرف دیگر، تولیدکنندگان هم به‌دلیل بدقولی‌ها، راضی به تولید نیستند و لازم است این مشکلات حل شود. اکنون فقط دو تا سه شرکت بذر سبزی و صیفی‌جات را تولید می‌کنند که با این تعداد محدود، رسیدن به خودکفایی در این زمان کوتاه بعید به نظر می‌رسد. ناگفته نماند که تولید این بذور به‌دلیل حساسیتی که دارند، باید در گلخانه انجام شود و می‌تواند ارزآوری بالایی هم برای کشور داشته باشد. 

آیا تولید بذر برای کشور ارزآوری دارد و توانسته‌ایم در این بخش صادرات داشته باشیم؟
در زمینه صادرات با وجود این‌که در مناطق مختلف کشور امکان تولید بذور مختلف وجود دارد و برخی شرکت‌ها این ظرفیت را دارند که حداقل به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و پاکستان صادرات داشته باشند، اما تاکنون این اتفاق نیفتاده و شاید مهم‌ترین دلیل آن، برخی قوانین صادراتی است که به اصلاح نیاز دارند. 

تحقیق و توسعه اولین و مهم‌ترین حلقه زنجیره تولید بذر است. این امر در این زمینه چقدر در کشورمان اهمیت دارد و تولیدکنندگان چقدر به آن اهمیت می‌دهند؟
بسیاری از کشورهایی که در زمینه تولید موفق هستند، بخشی از درآمد خود را به تحقیق و توسعه اختصاص می‌دهند. می‌توان گفت رمز موفقیت تولیدکنندگان و شرکت‌های بزرگ، هزینه در بخش R&D است، اما متأسفانه تحقیق و توسعه در کشور ما جایگاه بالایی ندارد؛ البته این کار را در تولید بذر گندم و جو انجام داده‌ایم و چند شرکت در این بخش فعال هستند، اما با توجه به تحریم‌ها و در اختیار نداشتن علم و زیرساخت‌های کافی، آن‌طور که باید نتوانسته‌ایم در بخش تحقیق و توسعه موفق باشیم. اگر هم برخی شرکت‌ها قصد دارند در این زمینه ورود کنند، باید با مؤسسات اصلاح بذر در ارتباط باشند.

مهم‌ترین مشکلات و حلقه‌های مفقوده زنجیره تولید بذر چیست؟
تحقیق و توسعه یکی از حلقه‌های مفقوده زنجیره تولید بذر است که به آن اشاره شد. از دیگر مشکلات در این بخش، کمبود نقدینگی است؛ تا زمانی‌که تنها منبع نقدینگی بانک است و هیچ جایگزینی برای آن وجود نداشته باشد، دچار مشکل خواهیم بود؛ البته برای تأمین نقدینگی و ارائه تسهیلات برای خرید بذور گواهی‌شده، صندوق بذر را ایجاد کردیم که حمایتی از آن نمی‌شود؛ برای مثال امسال باید ۵۰۰هزار تن بذر گندم تولید کنیم که به دوهزار و ۵۰۰میلیارد تومان پول نیاز است و به غیر از بانک، نمی‌توان از جای دیگر آن را تأمین کرد، اما اگر دولت از این صندوق که ۵۱درصد آن خصوصی و ۴۹درصد دولتی است، حمایت می‌کرد و از بدو تأسیس آن سالانه ۱۰۰میلیارد تومان به این صندوق تخصیص می‌داد، اکنون ۴۰درصد از مبلغ مورد نیاز تأمین می‌شد. البته با توجه به بودجه صندوق، تسهیلات چهار درصدی ارائه می‌شود که همین سود کم باعث می‌شود قیمت تمام‌شده محصول هم کاهش یابد. یکی دیگر از مشکلات، عدم ابلاغ به‌موقع قیمت خرید تضمینی گندم است تا کشاورز بتواند براساس آن نسبت به کشت یا عدم کشت محصول برنامه‌ریزی کند. برای حل این مشکل امسال مجلس شورای اسلامی ابلاغیه‌ای به دولت داده است که شورای ۹نفره‌ای متشکل از وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر جهاد کشاورزی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران، رئیس نظام صنفی کشاورزی و کشاورزان تشکیل شود و تا پایان تیرماه هر سال قیمت را اعلام تا کشاورزان با توجه به قیمت نسبت به کشت اقدام کنند. 

در ماه‌های اخیر اخباری مبنی‌بر دپو شدن بذرهای علوفه‌ای در گمرک منتشر شده است؛ با توجه به کمبودهایی که در کشور وجود دارد، دپو شدن این بذور چه تبعاتی دارد؟
با توجه به این‌که گیاهان علوفه‌ای ارتباط مستقیمی با تأمین خوراک دام و به‌تبع آن قیمت گوشت دارد، دپوی آن‌ها در گمرک می‌تواند تبعات زیادی داشته باشد. مشکلات ارزی و کمبود ارز ازجمله دلایل عدم ترخیص این بذور است. علاوه‌بر این، در ماه‌های فروردین و اردیبهشت‌ سال‌جاری دولت بعد از واردات، از واردکنندگان خواست مابه‌التفاوت ارزی پرداخت کنند که این مسأله آن‌ها را دچار مشکل کرد؛ البته اکنون مشکل برطرف شده است و سه شرکتی که بذر علوفه‌ای وارد کردند، هر روز مقداری از کالای خود را ترخیص می‌کنند، اما من به‌عنوان یک مشاور و کسی که سال‌هاست در این صنعت فعالیت می‌کند، موافق واردات بذر گیاهان علوفه‌ای نیستم و معتقدم باید تکنولوژی تولید این بذور را از کشورهای پیشرفته وارد کنیم، زیرا هزینه واردات دو تا سه برابر تولید داخل است. آقای کشاورز در زمان سرپرستی وزارت جهاد کشاورزی طرح واردات بذور گیاهان علوفه‌ای دیم را دنبال می‌کرد که با توجه به کمبود منابع آبی کشور، طرح مهمی است. اکنون دو شرکت در این طرح ورود و این بذور را از کشورهای صربستان و ازبکستان جمع‌آوری کرده‌اند و قرار است بخشی از آن تا پایان سال و یک‌هزار و ۲۰۰تن هم در سه‌ماهه ابتدای سال آینده وارد کشور شود، به‌طوری‌که در مرحله اول بذر گواهی‌شده و در مرحله بعد بذر پایه وارد خواهد شد.

با توجه به مشکلات ارزی، دولت ارز ترجیحی را از واردات بذور هم برداشت و به‌جای آن ارز نیمایی را جایگزین کرد. این اتفاق چند درصد روی قیمت نهایی محصول تأثیر گذاشت؟
با توجه به مشکلات ارزی، قرار شد ارز دولتی از برخی کالاها برداشته و به ارز نیمایی تبدیل شود که با وجود پیگیری‌هایی که کردیم، اما متأسفانه بذر هم شامل این گروه کالاها شد و تأثیر بسیاری در قیمت‌ها گذاشت؛ به‌طوری‌که باعث افزایش ۳۰۰درصدی قیمت بذور وارداتی شد؛ به‌عنوان مثال بذری که با ارز چهارهزار و ۲۰۰تومانی وارد می‌شود، هشت تا ۹هزار تومان قیمت دارد، اما وقتی با ارز نیمایی تأمین شود، قیمت آن به ۶۰هزار تومان هم می‌رسد؛ بنابراین قیمت بذور وارداتی سبزی و صیفی‌جات سال آینده با افزایش ۳۰۰ تا ۳۵۰درصدی مواجه خواهد شد که همین مقدار هم در افزایش قیمت سبزی و صیفی موثر خواهد بود و سبب رشد قیمت این محصولات خواهد شد. این مسأله حتی روی بذرهای تولید داخل هم تأثیر می‌گذارد؛ برای مثال سم‌های قارچ‌کش تولید بذر گندم که از تولیدات داخل است، از ۴۲ به ۱۴۰هزار تومان رسیده؛ درحالی‌که تمام مواد اولیه این سموم در داخل تولید می‌شود، به غیر از رنگی که در این سم وجود دارد و باعث رنگی‌شدن بذر می‌شود. این رنگ وارداتی است و قیمت آن از کیلویی ۱۰۰هزار به ۵۰۰هزار تومان رسیده. این درحالی است ‌که رنگ قرمز فقط بذر را بازارپسند می‌کند و کارکرد دیگری ندارد، اما به‌دلیل این‌که کشاورز به این رنگ عادت کرده و اگر بذر قرمز نباشد، به آن اعتماد نمی‌کند، به ناچار باید این رنگ تأمین شود.

نحوه تخصیص ارز از طریق بانک مرکزی چه مشکلاتی برای واردکنندگان به‌وجود آورده است؟ 
در یک‌سال اخیر واردکنندگان برای تأمین ارز دچار مشکلات فراوانی شده‌اند و به نظر می‌رسد بانک مرکزی تمایلی به تأمین ارز نداشته است؛ البته باید به این بانک هم حق داد، چراکه تحریم‌ها و منابع مالی محدود، آن را با مشکل مواجه کرده است، اما صادرات نفت کشور به اندازه‌ای انجام می‌شود که دولت بتواند محصولات وارداتی را اولویت‌بندی و ارز دولتی کالاهای اساسی را تأمین کند. 

سیستم بانکی کشور نقش مهمی در تأمین منابع مالی واحدهای تولیدی دارد. نقش بانک کشاورزی را به‌عنوان بانک تخصصی در تأمین مالی واحدهای تولیدی کشور به‌ویژه در تولید بذر چطور می‌بینید؟ 
بانک کشاورزی و مسئولان آن به‌ویژه مدیرعامل بانک همکاری بسیار خوبی با تولیدکنندگان بذر دارد. اگر بانک به‌موقع منابع مالی شرکت‌ها را تأمین نمی‌کرد، نتیجه آن در کل کشور نمایان می‌شد. باید گفت بانک کشاورزی نقش خود را در زنجیره تولید به خوبی ایفا کرده است.

در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید. 
امیدوارم دولت بیش از گذشته به بخش خصوصی اعتماد کند و انجام برخی امور را به انجمن‌ها بسپارد. از وزیر جهاد کشاورزی نیز درخواست داریم اموری مانند صدور مجوز، پرداخت یارانه یا استعلام‌ها را به انجمن‌ها بسپارد تا بتوانیم فعالیت پایدارتری داشته باشیم. همچنین مسئولان باید به تأمین نقدینگی هم توجه ویژه داشته باشند، چراکه تولید بذر به‌ویژه بذر گندم اهمیت ویژه‌ای دارد و تنها هدف ما این است که نان را با قیمت مناسب سر سفره مردم بیاوریم.

×

ثبت نظرات و دیدگاه شما

لطفا کد روبرو را وارد کنید

انصراف