مشکلات موجود در تولید و تجارت زعفران

وقتی طلای سرخ ملی بی ارزش می‌شود

زعفران، محصول استراتژیک کشاورزی ایران است و به حدود ۶۰ کشور جهان ، صادر می شود. اما تاکنون از این ظرفیت، استفاده مطلوب به عمل نیامده و بازار‌های هدف ایران محدود است.

به گزارش کشاورزان پرس، زعفران محصولی است که به آب نیاز ندارد و مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت آن فرصت های شغلی فراوانی را به همراه دارد و موجب ارز آوری نیز می شود؛ اما متاسفانه به دلیل عمل نکردن به اسناد بالادستی و عدم حمایت موثر از زعفران کاران شاهد مشکلات عدیده این قشر زحمت کش در مراحل مختلف کاشت داشت و برداشت هستیم که در نهایت سود حاصل از زحمات ایشان به جیب دلا لان سودجو می رود. از طرفی در بُعد صادرات نیز به رغم این که ایران بزرگترین تولید کننده زعفران است، اما به دلیل بی توجهی ها متاسفانه زعفران ایرانی به صورت فله وارد اسپانیا و امارات متحده عربی می شود و از آنجا با بسته بندی های شکیل راهی بازار های غربی می شود. به بیانی دیگر به دلیل فقدان زیر ساخت های مناسب، حاصل دسترنج کشاورزان خراسان عمدتا به جیب بیگانگان ریخته می شود؛ و بدین ترتیب اسپانیا به عنوان اولین صادر کننده زعفران دنیا شناخته می شود.

زعفرانکاران انگیزه‌ای برای کشت ندارند

بر همین اساس چندی پیش رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران در گفت و گویی ضمن اشاره به این موضوع که یکی از مشکلات عمده تجارت زعفران قیمت آن است؛ گفت: قیمتی روی کاغذ نوشته و مصوب می شود که باید اجرا گردد اما کشاورزی که محصول خود را جمع آوری کرده نمی داند آن را با چه قیمتی و به چه کسی باید بفروشد. این درحالی است که هزینه های تولید زعفران افزایش یافته در حالی که قیمت تعیین شده برای زعفران از سوی دولت سه سال است که تغییری نکرده و این مهم انگیزه کشاورزان برای تولید آن را کاهش داده است.

کشاورزان با چه مشکلاتی مواجه‌اند

جدا از بحث قیمت تمام شده زعفران و انتقادی که درخصوص نحوه قیمت گذاری دولتی وجود دارد، مشکلات بسیاری از زبان کشاورزان مطرح می‌شود که مهم ترین آنها عبارتند از: هزینه بالا اعم از شخم زدن زمین و همچنین دستمزد بالای کارگر، کمبود آب و هزینه بالای آبیاری با تانکر، هزینه بالای کود شیمیایی و کود حیوانی، مشکل خشکسالی سال آبیاری گذشته که باعث کاهش قابل توجه در برداشت زعفران شده است، هزینه بالای استفاده از تجهیزات نوین کشاورزی و بهره گیری از سیستم آبیاری نوین، عدم مساعدت های مالی از سوی دولت برای تقویت کشت زعفران.

وقتی رقبا از ما پیشی می‌گیرند
همانطور که اشاره شد ایران یکی از کشورهایی است که ظرفیت بالایی در کشت زعفران دارد، محصولی که به شدت ارزآور بوده و در صورت اصلاح موانع صادراتی و مشکلات پیش رو قادر است سهم بالایی از صادرات را به خود اختصاص دهد، اما متاسفانه در سال‌های اخیر رقبای ما هستند که تنها با اعمال نقش واسطه‌ای خود عملکرد بهتری در این زمینه داشته‌اند و سودآوری آنان از صادرات زعفران در حال پیشی گرفتن از ماست. در مطالعه‌ای از سوی اتحادیه اروپا که به‌منظور واکاوی مشکلات این صنعت در قاره سبز از بهبود کیفیت آن تا افزایش رقابت‌پذیری این محصول انجام شده است، استراتژی‌هایی ارائه شده که نشان می‌دهد رقیبان ما در حال طراحی استراتژی‌هایی به منظور بهبود فرآیند تجاری‌سازی و فروش این ماده ارزشمند در دنیا هستند.

برون سپاری ارزی مهمترین مشکل صادرکنندگان زعفران

در همین رابطه مهدی برزگری یکی از صادرکندگان زعفران در خراسان شمالی در گفت و گویی، یکی از مهمترین مشکلات صادرکنندگان زعفران را برون سپاری ارزی بیان کرد و توضیح داد: این امر در یک سال اول شوک زیادی را به صادرات این محصول وارد کرد اما وضعیت نسبت به آن موقع بهتر شده است و تاکیدکرد: زعفران یا طلای سرخ ارزش افزوده بسیار بالایی دارد که می تواند درآمد زیادی را به عنوان کالای غیرنفتی برای کشور ایجاد کند. بنابراین اختصاص ارز نیمایی به صادرکنندگان این محصول نیز می تواند یکی از گزینه های حمایتی دولت باشد.

گفته‌های یک مقام مسئول در صادرات زعفران

یکی از مشکلاتی که در بحث صادارتی زعفران وجود دارد، در حوزه فراوری این محصول مطرح می‌شود حبیب الله مظفری مشاور مدیریت صادرات زعفران کشور هم در این باره در گفت و گویی اظهار داشت: در سطح ملی، زعفران ایران در بحث بسته بندی با مشکل مواجه نیست و مشکلی که وجود دارد امر فرآوری این محصول است. حدود ۳۰۰ تن زعفران از ایران به بازارهای خارجی ارسال می شود که فقط ۳۰۰ میلیون دلار از گردش مالی آن به ایران بازمی گردد و هشت میلیارد دیگر به خاطر وجود مشکلاتی همچون تحریم، فرآوری و ... به ایران برگشت نمی شود.

این کارشناس اضافه کرد: در حال حاضر پنج کشور اسپانیا، امارات، افغانستان، چین و هنگ کنگ به صورت فعال وارد عرصه زعفران شده اند که کشورهای چین و افغانستان در بحث تولید موی دماغ زعفران ایران شده و کشورهای اسپانیا، امارات و هنگ کنگ در رابطه با بحث فروش و بازاریابی موی دماغ هستند.

مشکلات و موانع موجود در تولید و عرضه زعفران باعث شده این محصول کشاورزی با ارزش چه در داخل و چه در خارج آنچنان که باید مورد استقبال واقع نشود و کشور از مواهب با ارزشی که به لطف خاک حاصلخیز، آب و هوای چهارفصل و شرایط مناسبی که امکان تولید این گیاه ارزشمند را فراهم کرده بی نصیب بماند. مشکلی که با کمی درایت و توجه به نگاه علمی و نظریات کارشناسان این حوزه قابل رفع است.

کشاورزان پرس/ اعظم صفایی

زعفران