ضرورت ورورد دانش‌بنیان‌ها به بخش کشاورزی

از چالش‌ها تا راهکار بخش کشاورزی در مسیر تولید دانش بنیان

"تشکل‌ها در جهت تقویت تولید کشور و افزایش اشتغال، تشکیل شده‌اند و در کاهش تورم و فشار تقاضا و افزایش عرضه موثر خواهند بود." این بخشی از صحبت‌های دکتر عبدالمجید شیخی،استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در گفت و گو با کشاورزان پرس است.

دکتر عبدالمجید شیخی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در گفت و گو با کشاورزان پرس در خصوص چالش‌های بخش کشاورزی و ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های تولید دانش بنیان در این حوزه گفت:یکی از مشکلات بخش کشاورزی بالا بودن متوسط سنی کشاورزان و پیری جمعیت مولد کشاورزی است؛ عمده بهره‌برداران ما عموما کم‌سواد یا بیسواد هستند و یا متوسط سنی آنها بالاست. از طرفی بسیاری از زمین‌ها به دلیل سابقه تاریخی تقسیم اراضی بر اساس قانون ارث، خشک شده ‌و قطعات بزرگ روز به روز کوچک و کوچک تر شده‌اند. این یکی از مشکلاتی است که بهره‌وری را در بخش کشاورزی پایین می‌آورد و کهولت سن و کم‌ سوادی باعث کاهش بهره‌وری فناوری در مزرعه می‌شود.

این استاد دانشگاه افزود: مشکلاتی که در بخش کشاورزی وجود دارد مستلزم این است که اقداماتی در جهت انتقال فناوری در مزارع انجام گیرد؛ اگرچه ما قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی  را داریم لیکن این قانون شرط لازم است اما کافی نیست و ضروری است قانونی در تکمیل آن تحت عنوان "تجمیع اراضی" اجرایی شود که هم به صورت عملی و فیزیکی و هم به شکل مجازی بتواند به یکپارچه شدن اراضی کشاورزی کمک کند.

وی ادامه داد: درواقع ما می‌توانیم با ایجاد تشکل‌های تعاونی، بهره‌برداری را به صورت مشاع تعریف کنیم، هرچند که زمین‌ها در عمل به صورت منفک با مالکیت مجزا باقی خواهند ماند. از طرفی بهتر است در قوانین ارث تجدید نظر کنیم و ارزش زمین کشاورزی که فوت می‌کند، میان وراث تقسیم شود و اجازه خرد شدن زمین را ندهند و مالکیت زمین را یکدست به خریدار بعدی منتقل کنند و مبلغ فروش زمین را میان وراث تقسیم کنند. این موضوع از خرد شدن زمین‌ها جلوگیری می‌کند.

این اقتصاد دان گفت: علاوه بر اصلاح قانون، ضروری است برای جایگزینی نیروهای جوان و تحصیل کرده‌های رشته‌های کشاورزی، در قالب تعاونی‌ها ، تشکل‌هایی تعریف کرده و از آنها حمایت کنیم تا بتوانند زمین‌های کشاورزان را تحویل گرفته و زیر کشت ببرند و با استفاده از فناوری‌های روز در قالب تشکل‌های سامان یافته‌ای نظیر تعاونی‌ها، به بهترین وجه به فعالیت بپردازند.

شیخی با بیان اینکه معاونت‌های تخصصی وزارت جهاد کشاورزی و معاونت‌های تخصصی وزارت صنعت،معدن و تجارت و وزارت نفت و ...باید تحولی ساختاری پیدا کنند؛ اظهار داشت: آنها باید موظف شوند تا بر اساس مطالعات بازار، برای رفع کمبودهای کالا و خدمات در بازار، آنها را شناسایی کرده، به تشکل‌ها فراخوان دهند و در جهت ثبت تشکل‌ها کوشا باشند. در این شرایط تولید و اشتغال رشد خواهند کرد و اگر این تشکل‌ها در قالب تعاونی‌های کشاورزی شکل بگیرند در توزیع درآمد بین اعضا و عادلانه کردن توزیع درآمد ملی، بسیار موثر خواهند بود.

وی افزود: در مرحله دوم می‌توانیم تشکل‌ها را بر اساس موازین و ضوابط استانداردی که تعریف می‌کنیم به دو دسته دانش بنیان و غیر دانش بنیان تقسیم کنیم . در هر حال این تشکل‌ها در جهت تقویت تولید کشور و افزایش اشتغال، تشکیل شده‌اند و در کاهش تورم و فشار تقاضا و افزایش عرضه موثر خواهند بود.

این اقتصاد دان در ادامه گفت: در وهله دوم از بین این تشکل‌ها، تشکل‌های دانش بنیان می‌توانند تحت حمایت‌های ویژه صندوق‌های خاصی قرار بگیرند. این سازمانهای حامی می‌توانند مراکزی نظیر "بنیاد نخبگان" و" معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری" باشند. بنابراین با این اقدام، اشتغال‌زایی افزایش یافته و ورود به بحث دانش بنیانی شکل می‌گیرد.

وی اظهار داشت:یکی دیگر از راهکارها این است که ما الگوی ایجاد قطب‌های تولیدی روستا و کشاورزی محور را ایجاد کنیم؛ امروزه در دنیا احداث خوشه‌های صنعتی رایج است و ما باید خوشه‌های کشاورزی روستا محور را ایجاد کنیم. این موضوع زمینه استقرار فعالیت‌های مکان محور که شامل فعالیت‌های کشاورزی، صنایع تبدیلی کشاورزی و فعالیت‌های معدنی می‌شود را فراهم می‌کند.

این کارشناس اقتصادی در خصوص نحوه اجرای این طرح گفت: پیاده سازی این الگو، مستلزم دو کار عظیم برای استقرار خودپای تولیدی است؛ ابتدا باید مجوزها و مکان یابی صورت بگیرد تا فعالیت‌ها با محوریت روستا شکل بگیرند؛ سپس ضرورت دارد خدمات رفاهی به سمت روستاها انتقال یابند و به مسکن روستایی بها دهیم. امروزه این حجم از تردد جمعیت بین تهران و کرج به دو دلیل اتفاق افتاده است؛ یا مسکن در کرج است و شغل در تهران است و یا شغل در کرج و مسکن در تهران است.

وی افزود:اگر مسکن و شغل افرادی که شبانه روز در کرج و تهران در تردد هستند هماهنگ شود، هیچ ترددی صورت نمی‌گیرد، مگر ترددهایی که انگیزه غیر شغلی دارند؛ اگر این استقرار در محیط‌های روستایی صورت بگیرد ما کار بزرگی انجام داده‌ایم، یکی از مشکلات ما معضل بزرگ ازدحام است. امروزه کشورها با پدیده ازدحام و شهرنشینی بزرگی مواجه هستند که این موضوع شاید بیش از 70 درصد منابع هزینه‌ای جامعه را هدر می‌دهد.

شیخی اظهار داشت:ضروری است  از مسیری که روستائیان در گذشته آمده‌اند و حواشی شهری را شکل داده‌اند، مهاجرت را معکوس کنیم و این کار با ایجاد قطب‌های تولیدی که همراه با اشتغال و درآمدزایی، مسکن و امور رفاهی است، قابل انجام است. این اتفاق باعث تعادل منطقه‌ای و کاهش فشارهای اقتصادی در جامعه، تورم و بیگاری می‌شود.از طرفی فعالیت‌های غیر مولد صفر می‌شوند و در عوض فعالیت‌های مولد تقویت می‌شوند.

این اقتصاد دان در انتها گفت: ما می‌توانیم قطب‌ها و خوشه‌های روستا و کشاورزی محور را در قالب تشکل‌های دانش بنیان غیر مقید به زمین و مکان  در روستا، مستقر کنیم تا به صورت نرم افزاری و با تولید فکر وخدمات بتوانند در خدمت بخش کشاورزی، معدن و اصلاح نهاد اجتماعی، جمعیت روستایی و شهری و در خدمت ارتباطات  بین صنایع و بخش کشاورزی قرار گیرند. عملا ما با این راهکارها قادر هستیم هم بخش کشاورزی را تقویت کنیم و هم سهم بخش خدمات را از درآمد ملی منطقی کنیم؛ در این شرایط بخش صنعت نجات پیدا کرده و حاشیه‌های سود غیر مولد از نظام اقتصادی، حذف می‌شوند و جامعه به آسایش و رفاه دائمی دست پیدا می‌کند.

گفت و گو از : اعظم صفایی

×

ثبت نظرات و دیدگاه شما

لطفا کد روبرو را وارد کنید

انصراف